بیماری پوستی زونا چیست و روش های درمان آن کدام است؟

زونا به‌عنوان یک بیماری ویروسی حدود یک‌سوم از بزرگسالان را درگیر می‌کند. حدود نیمی از موارد ابتلا به زونا در افراد بالای ۶۰ سال رخ می‌دهد. احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که آبله مرغان داشته‌اند، بیشتر است. هر دو بیماری زونا و آبله‌مرغان بر اثر ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می‌شوند. این ویروس پس از بهبود آبله‌‌مرغان در بدن باقی می‌ماند و در هر زمان می‌تواند دوباره فعال‌شده و منجر به زونا شود. مهم‌ترین علائم زونا، تاول یا راش‌های پوستی در برخی نقاط بدن، همراه با خارش و درد است. در ادامه با این بیماری روش‌های درمان آن آشنا خواهیم شد.

دلایل بیماری زونا

واریسلا زوستر عامل اصلی آبله مرغان و زونا است. هنگامی‌که بدن انسان در معرض این ویروس قرار دارد، این ویروس زخم درست می‌کند و آنها را گسترش می‌دهد که خارش‌دار است و آبله مرغان نام دارد. سپس وارد نورون‌ها می‌شوند و بعد از چند سال یا حتی چند دهه بعد، ظاهر می‌شوند. دانشمندان هنوز نمی‌دانند که آیا دلیل این بیماری واکنشی به خاطر ضعف ایمنی مربوط به عفونت در سن شما است یا خیر. واریسلا بخشی از یک گروه از باکتری‌ها به نام هرپس است که شامل هرپس و تب خال تناسلی می‌باشد بنابراین، به عنوان هرپس زوستر شناخته می‌شوند؛ اما ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می‌شود ویروسی نیست که باعث هرپس یا تب خال تناسلی (عفونت مقاربتی) می‌شود.

علائم زونا

یکی از نشانه‌های اولیه این بیماری پیدایش لکه‌های قرمز روی پوست است که پس از گذشت مدتی به دانه‌هایی قرمز رنگ تبدیل می‌شوند. تاول‌های خارش‌دار حدود یک هفته بعد از لکه‌های قرمز بروز پیدا می‌کنند. ظاهر دانه‌های قرمز ایجاد شده مشابه با لکه‌ ها و زخم‌ های آبله ‌مرغان است. شخص مبتلا احساس خارش، سوزش، مورمور شدن، درد در ناحیه خاصی از بدن، خستگی مفرط و تب خواهد داشت. بسیاری از بیماران قبل از بروز علائم این بیماری احساس سردرد نیز دارند. پس از گذشت یک هفته، تاول‌های ایجاد شده خشک و زرد رنگ خواهند شد و پوست بیمار شروع به ترمیم می‌کند.

در برخی افراد جای زخم‌های ناشی از بیماری زونا باقی می‌ماند. باید بدانید این تاول‌ها به‌طور همزمان نمی‌ترکند و تا بهبودی شخص می‌توانند پدیدار شوند. پس از خشکی تاول‌‌‌ها این ویروس نمی‌تواند به شخص دیگری سرایت کند.

در همین حال در برخی بیماران علائم زونا، تنها به درد و ضایعات پوستی محدود نمی‌شود. در این دست مبتلایان ممکن است که علائم دیگری نیز به وجود بیاید که عبارتند از:

1. تب و لرز
2. سردرد
3. خستگی
4. سستی در عضلات

افراد مستعد به زونا

کسی که قبلاً آبله مرغان داشته می‌تواند به زونا نیز مبتلا شود. اگرچه برخی عوامل فرد را بیشتر در معرض خطر بروز زونا قرار می‌دهد. این عوامل موارد زیر را شامل می‌شود:

1. افراد مسن، کسانی که ۶۰ سال یا بالاتر دارند.
2. مبتلایان به بیماری‌هایی مانند ایدز و سرطان که موجب تضعیف دستگاه ایمنی بدن می‌شوند.
3. کسانی که در حال شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی هستند.
4. مصرف داروهایی که موجب تضعیف دستگاه ایمنی بدن می‌شوند. استروئیدها یا داروهایی که پس از پیوند عضو برای فرد تجویز می‌شوند از این دست داروها هستند.

درمان زونا

• هیچ‌ گونه درمان خانگی برای زونا وجود ندارد؛ اما یک سری از اقدامات می‌تواند به بهبودی پوست کمک کند.
• منطقه‌‌ ی آسیب دیده را تمیز، خشک و تا حد امکان در معرض هوا قرار دهید.
• ممکن است خارش‌ها افزایش یابند؛ اما هرگز آن‌ها را نخارانید و تاول‌ها را خراش ندهید.
• از پزشک خود درباره‌‌ی کرم‌ها یا سایر مواد کمک کننده به کاهش خارش سؤال کنید.
• طب سوزنی و سایر درمان‌های کمک کننده، ممکن است مفید باشد؛ اما قبل از هر اقدامی با پزشک خود مشورت کنید.

ممکن است پزشک جهت کنترل عفونت، تسریع بهبودی، از بین بردن التهاب و کاهش درد داروهایی تجویز کند، از جمله:

داروهای ضد ویروسی

ممکن است این داروها سرعت پیشرفت ضایعات زونا را کاهش دهند، به خصوص اگر طی ۷۲ ساعت اولیه‌‌ی پس از بروز علائم، مصرف شوند و همچنین شانس بروز عوارض را کم می‌ کنند. این داروها عبارتند از:

1. آسیکلوویر
2. فامسیکلوویر
3. والاسیکلوویر

در صورت تجویز هر یک از داروهای فوق توسط پزشک، در مورد عوارض جانبی آن سؤال کنید.

داروهای ضد درد

زونا باعث التهاب و درد می‌شود و پزشک می‌تواند داروهای مسکن زیر را پیشنهاد کند:

1. استامینوفن
2. ایبوپروفن
3. ناپروکسن

در صورت وجود هرگونه درد بعد از برطرف شدن تاول‌ها و بهبودی التهاب، ممکن است پزشک اقدامات زیر را توصیه کند:

• کرم کاپسیدین: از مصرف آن در داخل یا اطراف چشم خودداری نمایید.
• داروهای بی حسی: برای کاهش درد می‌توان از لیدوکائین استفاده کرد که در فرم‌های مختلف مانند کرم، لوسیون، برچسب، پودر و اسپری در دسترس است.
• آنتی بیوتیک‌ ها: در صورت آلودگی پوست و ضایعات به عفونت باکتریایی به آنتی‌ بیوتیک نیاز است، در غیر این صورت آنتی‌ بیوتیک کمک‌ کننده نخواهد بود.
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای: بسیاری از داروها در این دسته ممکن است به کاهش درد ایجاد شده پس از بهبودی کمک کنند، مانند آمی تریپتیلین، دزیپرامین (نورپرامین) و نورتریپتیلین. در صورت بروز هرگونه افسردگی همراه با زونا، این داروها کمک کننده هستند.

پیشگیری از زونا

دو واکسن آبله مرغان و زونا، در پیشگیری از ابتلا به زونا کمک می‌کنند.

عوارض زونا

عوارض نادر و جدی زونا عبارتند از:

• درد یا بثوراتی که چشم را درگیر می‌کند و برای جلوگیری از آسیب دائمی چشم باید سریعاً درمان شود.
• از دست دادن شنوایی یا درد شدید در یک گوش، سرگیجه، یا از بین رفتن حس چشایی که می‌توانند از نشانه‌های سندرم رامسی هانت باشند و این بیماری نیز به درمان فوری نیاز دارد.
• عفونت‌های باکتریایی که در صورت قرمزی، تورم و احساس داغی پوست، ممکن است به آنها مبتلا باشید.