آشنایی با شایع ترین بیماری های ناخن و علل آنها

ناخن ها از نقاط حساس انگشتان محافظت و نگهداری می کنند. ناخن ها همچنین به ما کمک می کنند که اشیا را برداریم، قسمت های خارشی بدن را بخارانیم یا گره را باز کنیم. داشتن ناخن سالم و براق علاوه بر زیبایی دستان، نشانه سلامتی بدن است. وضعیت ناخن ها و علائم بیماری ها به یکدیگر ارتباط دارند. شکل ظاهری ناخن می تواند، علائم هشدار دهنده‌ای از وضعیت سلامت بدن شما را نشان دهند. ناخن های قوی و سالم علاوه بر زیبایی دستان شما، نشانه‌ای برای سالم بودن کلی بدن شما هستند؛ اما در مقابل وضعیت غیرطبیعی شکل ناخن می تواند نشان دهنده بیماری هایی مانند سوء تغذیه، عفونت و مسائل جدی تر باشد.

مشکلات ناخن می توانند در همه سنین تأثیر بگذارند؛ اما در افراد مسن شایع تر است. علل رایج مشکلات ناخن شامل آسیب، عفونت و بیماری های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس هستند. علل مشکلات ناخن شامل آسیب دیدگی (تروما)، کفش های نامناسب، گردش خون ضعیف، ضعف عصب و عفونت است که در ادامه به انواع بیماری های ناخن می پردازیم.

علائم بیماری ناخن

برخی از تغییرات در ناخن‌های شما به دلیل شرایط پزشکی است که باید به آنها توجه کنید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• تغییر رنگ کلی ناخن مانند زردی ناخن، ایجاد خطوط طولی مانند خطوط سفید عمودی یا خطوط تیره بر روی ناخن و یا ایجاد انواع لکه روی آن‌
• تغییر در شکل ناخن مانند چماقی شدن ناخن، ناخن قاشقی و ایجاد حفره در ناخن
• تغییر در ضخامت ناخن
• شکنندگی ناخن
• خونریزی در اطراف ناخن‌ها
• تورم یا قرمزی در اطراف ناخن‌ها
• درد ناخن‌ها یا اطراف آن‌ها
• جدا شدن ناخن از بستر

کوئیلونشیا (Koilonychia)

کوئیلونشیا، وجود خمیدگی معکوس در محور عرضی و طولی ناخن است. این خمیدگی، سطح مقعری به ناخن می‌بخشد که منجر به ایجاد ناخن قاشقی می‌شود. در این حالت یک قطره آب روی ناخن می‌ایستد. کوئیلونشیا روی ناخن‌های دست بسیار بیشتر از ناخن‌های پا قابل تشخیص است.

پارونیشیا (Paronychia)

پارونیشیا یک عفونت است که باعث قرمزی و تورم در اطراف لبه‌های بستر ناخن می‌شود. دو نوع پارونیشیا وجود دارد: حاد و مزمن. پارونيشيای حاد زماني بروز مي‌كند كه عفونتي ناشي از ترومای مستقيم يا غيرمستقيم به كوتيكول يا چين ناخن برسد. پارونیشیای مزمن اغلب در نتیجه عوامل حساسیت‌زا یا تحریک‌کننده ایجاد می‌شود.

خون مردگی (Hematoma)

خون مردگی نیز یکی از اختلالات ناخن بوده که در اثر وارد شدن ضربه به ناخن ایجاد می‌شود که موجب پارگی مویرگ های بستر ناخن می‌ گردد. خون حاصل ما بین صفحه ناخن و بستر آن به دام افتاده، خون مردگی (هماتوم) تشکیل می ‌شود.

سندرم پاتلا (Nail Patella Syndrome)

یک اختلال ژنتیکی بسیار نادر است که با بدشکل شدن ناخن و اسکلت بدن همراه است .‌

اختلال ناخن کلابینگ (Clubbing)

کلابینگ با افزایش انحنای صفحه ناخن به صورت طولی و عرضی با هیپرتروفی (hypertrophy) بافت نرم پالپ دیجیتالی (digital pulp) مشخص می‌شود. این بیماری جزء لاینفک هر معاینه فیزیکی عمومی در آزمایش‌های بالینی است.

ناخن پینسر (Pincer nail) یا گازانبری

ناخن گیره‌ای یا گازانبری هنگامی تشکیل می‌شود که انحنای عرضی ناخن در امتداد محور طولی ناخن افزایش پیدا کند. سپس به سمت نوک ناخن می‌رسد. این بیماری ممکن است ارثی یا اکتسابی باشد. مکانیسم پیشرفت ناخن گاز انبری ناشناخته باقی مانده؛ اما بیماری‌های سیستمیک یا داروها عوامل رایجی هستند. گسترش پشتی استخوان ناشی از اگزوستوز زیرزبانی (subungual exostosis) نیز ممکن است باعث ایجاد ناخن پینسر شود، بنابراین ناخن و اگزوستوز باید بریده شوند. در این حالت حاشیه‌های جانبی ناخن فشار ثابتی را اعمال می‌کنند. این فشار، صفحه تغییرشکل‌یافته ناخن را به طور دائم منقبض می‌کند.

اختلال دولیکنیچیا (Dolichonychia)

در دولیکنیچیا، طول ناخن‌ها بسیار بیشتر از عرض ناخن است. این اختلال با سندرم مارفان (Marfan) و هیپوپیتوئیتاریسم (hypopituitarism) همراه است.

براکیونیشیا (brachyonychia)

در براکیونشیا، عرض صفحه ناخن در مقایسه با طول آن کاهش می‌یابد. این تغییر ممکن است یکی از ویژگی‌های هایپرپاراتیروئیدیسم (hyperparathyroidism) و آرتروپاتی پسوریاتیک (psoriaticarthropathy) به عنوان نشانه اولیه تحلیل استخوان باشد.

ناخن منقار طوطی (Parrot beak nail)

در این بیماری شکل ناخن مانند انحنای متقارن لبه آزاد ناخن منقار طوطی است. ناخن منقار طوطی به طور معمول در آکرواسکلروز (acrosclerosis) شدید با تحلیل دیستال فالانژیال (phalangeal) به دلیل اسکلرودرمی (scleroderma) دیده می‌شود. در این اختلال صفحه ناخن در اطراف قسمت کوتاه شده، خم می‌شود.

ماکرونیکیا (Macronychia) و میکرونیکیا (micronychia)

این ناخن‌ها در مقایسه با ناخن‌های دیگر، بسیار بزرگ یا خیلی کوچک هستند. ماکرونیکیا ممکن است به دلیل رشد غیرعادی موضعی باشد. در حالی که میکرونیکیا در ارتباط با نوروم‌های پلکسی فرم (plexiform neuromas) ایجاد می‌شود.

بیماری ناخن آنیکولیز

آنیکولیز (Onycholysis) به جدا‌شدن دیستال صفحه ناخن از بستر ناخن اشاره دارد. به زبان ساده‌تر آنیکولیز زمانی اتفاق می‌افتد که ناخن یک یا چند انگشت پا بدون درد از بستر ناخن جدا می‌شود. این وضعیت به تدریج و در طول زمان رخ می‌دهد. نواحی جداشده به دلیل وجود هوا در زیر ناخن و بقایای این نواحی، سفید، سبز، زرد یا مات به نظر می‌رسد. آنیکولیز می‌تواند باعث ایجاد بافت اضافی پوست در زیر ناخن، گود شدن و ضخیم‌ شدن ناخن یا خم‌شدن لبه‌های ناخن شود. شایع‌ترین علت آن آسیب موضعی ناخن است.

ناخنک ناخن (Pterygium unguis)

ناخنک ناشی از ایجاد جای زخمی است که شامل چین‌خوردگی ناخن بر روی ماتریس می‌شود. در «ناخن پشتی (dorsal pterygium)»، چین ناخن پروگزیمال (proximal) به ماتریس و سپس به بستر ناخن یا «ناخن شکمی (ventral pterygium)» جوش می‌خورد. در ناخن شکمی امتداد دیستال هیپونکیوم (hyponychium) به سطح زیر صفحه ناخن متصل می‌شود. در نتیجه شیار دیستال ناخن را محو می‌کند. ناخنک پشتی به طور کلاسیک در بیماری لیکن پلان (lichen planus) دیده می‌شود.

برجستگی طولی (Onychorrhexis)

خطوط طولی Onychorrhexis به صورت شیارهای دندانه‌دار یا برآمدگی‌های برجسته ظاهر می‌شوند. این خطوط ممکن است باعث ناهنجاری‎های طولانی‌مدت شوند. شکاف ناخن به احتمال زیاد به دلیل یک ترومای جزئی است.

خطوط بو (Beau’s lines)

این خطوط، فرورفتگی‌هایی شبیه به نوار دارد که از لبه جانبی ناخن به طرف دیگر امتداد دارد. خطوط بو شایع‌ترین و کمترین تغییر ناخن در یک بیماری سیستمیک است. علت دقیق این بیماری مشخص نیست. در این اختلال رشد ناخن در ماتریس، موقتاً متوقف می‌شود. توقف رشد ناخن در ماتریس توسط عوامل مختلفی ایجاد می‌شود.

چاله شدن ناخن/تراکیونیشیا (trachyonychia)

چاله‌های ناخن، ناشی از کراتینه شدن معیوب ماتریس پروگزیمال با ماندگاری سلول‌های پاراکراتوز (parakeratotic) در سطح صفحه ناخن است. تعداد زیادی از عوامل موضعی بر عملکرد ماتریس تأثیر می‌گذارند.

اونیکورکسی (Onychochizia) یا ناخن‌های شکننده

اونیکورکسی عبارت است از شکاف لایه‌ای ناخن یا همان تقسیم افقی ناخن به قسمت دیستال آن. در واقع در این بیماری ناخن‌ها شکننده، نرم، شکسته یا نازک می‌شوند. از علل متداول شکنندگی ناخن‌ها، خیس‌شدن و خشک‌شدن مکرر ناخن‌ها است. از علل دیگر که کمتر رایج است، فقر آهن یا بیماری زمینه‌ای است. تروما شایع‎ترین علت این بیماری است.

اختلال لوکونشیا (Leukonychia)

لوکونشیا به تغییر رنگ سفید ناخن اشاره دارد. این بیماری به طور سنتی به سه زیرگونه طبقه‌بندی می‌شود:

• لوکونشیای درست یا آشکار (واقعی): هنگامی که آسیب از ماتریس سرچشمه می‌گیرد و در صفحه ناخن ظاهر می‌شود.
• لوکونشیای ظاهری: وقتی آسیب در بستر ناخن روی می‌دهد.
• لوکونشیای کاذب: وقتی آسیب صفحه ناخن برون‌زا باشد (به عنوان مثال، آنیکومایکوزیس (onychomycosis))
• لوکونشیای مرتبط با بیماری‌های سیستمیک معمولاً آشکار است.

خطوط میس (Mees lines)

خطوط میس، لوکونشیای واقعی ناشی از مسمومیت با آرسنیک (arsenic) است. این اختلال با یک خط منفرد یا عرضی و باریک مشخص می‌شود. این خط مایل به سفید و در امتداد عرض ناخن و موازی با لونول (lunula) است. لوکونشیای واقعی ممکن است چندین ناخن را درگیر کند. این خطوط در هنگام سفید شدن ناپدید نمی‌شوند. همچنین با گذشت زمان به صورت دیستال حرکت می‌کنند.

خطوط مورک (Muehrcke’s lines)

این خطوط لوکونشی‌های ظاهری هستند که با خط عرضی دوتایی سفید مشخص می‌شوند. خطوط مورک ناشی از حالت ورم موضعی در بستر ناخن است که بر بستر عروقی فشار وارد می‌کند. این خطوط مخصوص حالت هیپوآلبومینی (hypoalbuminic) در بیماران آلبومین (albumin) هستند. خطوط مورک با نرمال شدن سطح پروتئین ناپدید می‌شوند. این اختلال در سندرم نفروتیک (nephrotic)، گلومرولونفریت (glomerulonephritis)، بیماری کبد، داروهای شیمی‌درمانی و سوء تغذیه دیده می‌شود.

ناخن نیم یا ناخن لیندسی (Half and half nail or Lindsay nail)

ناخن لیندسی همان لوکونشیای ظاهری با نیمه پروگزیمال طبیعی و نیمه‌دیستال غیر طبیعی با تغییر رنگ قهوه‌ای است. ناخن نیم در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه با نارسایی کلیه اورمیک (uremic) دیده می‌شود.

ناخن های تری (Terry nails)

ناخن‌های تری در واقع لوکونشیای ظاهری همراه با ناخنی است که از ناحیه نزدیک به رنگ سفید و از نظر دیستال طبیعی است. این بیماری با نارسایی احتقانی قلب، دیابت بزرگسال، بیماری عروق محیطی، همودیالیز (hemodialysis) و HIV همراه است.

ملانونیشیا (Melanonychia)

ملانونیشیا رنگدانه سیاه مایل به قهوه‌ای طولی یا عرضی ناخن است. ملانونیشیا معمولاً به لیکن پلان (lichen planus) نسبت داده می‌شود. ملانونیشیا همچنین ممکن است بخشی از رنگدانه‌های نژادی باشد.

سیانوز (Cyanosis)

سیانوز به صورت تغییر رنگ آبی یا بنفش در بستر ناخن ظاهر می‌شود. در نتیجه اشباع کمتر اکسیژن باعث تجمع دئوکسی هموگلوبین (deoxyhemoglobin) در عروق خونی کوچک اندام‌ها شود. سیانوز مرکزی ناشی از بیماری‌های مادرزادی قلبی است. این بیماری ممکن است در مخاط و اندام‌ها ظاهر شود. در حالی که سیانوز محیطی معمولاً با بررسی ناخن و انگشت تشخیص داده می‌شود. سیانوز محیطی در اثر انقباض عروقی و کاهش جریان خون محیطی ایجاد می‌شود. این حالت‌ها در مواجهه با سرما، شوک، نارسایی احتقانی قلب و بیماری عروق محیطی بروز می‌کند.

ایکتروس (Icterus)

تغییر رنگ زرد مخاط در نتیجه رسوب بیلی روبین (bilirubin) در موارد شدید ناخن‌ها را درگیر می‌کند. این وضعیت ممکن است نشان‌دهنده شکل شدید بیماری کبدی یا همولیز (hemolysis) باشد.

رنگ‌آمیزی نیکوتین ناخن‌ها

سیگاری‌های شدید ممکن است به دلیل رسوب نیکوتین (Nicotine) دچار تغییر رنگ زرد ناخن شوند. این تغییر رنگ ممکن است نشانه‌ای بلند مدت از احتمال ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سیگار باشد.

سندرم ناخن زرد

این بیماری با ضخیم‌شدن و تغییر رنگ زرد تا زرد مایل به سبز در ناخن‌ها مشخص می‌شود. سندرم ناخن زرد اغلب با بیماری‌های سیستمیک و به صورت شایع‌تر با ورم لنفاوی (lymphedema) و اختلال در تنفس ناشی از افیوژن پلور (pleural effusion) همراه است. این بیماری معمولاً در بزرگسالان رخ می‌دهد؛ اما ممکن است در دوران کودکی نیز رخ دهد.

لونول قرمز (Red lunula)

در لونول، با از دست‌دادن کوتیکول، انحنای عرضی و طولی ناخن افزایش پیدا می‌کند. این بیماری ممکن است با بستر ناخن در قسمت انتهایی لونول ادغام شود. لونول‌های قرمز با یک خط کم رنگ نیز مشخص می‌شود. همچنین می‌تواند با فشار روی صفحه ناخن محو شود.

تلانژکتازی بستر ناخن (Nail bed telangiectasia)

تلانژکتازی دوره‌ای سرنخ مهمی برای دخالت سیستمیک در اسکلروز سیستمیک، لوپوس و درماتومیوزیت (dermatomyositis) است. این امر بر پیش‌آگهی بیماری تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این تلانژکتازی در دیابت،COPD و آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis) نیز دیده شوند.

عفونت‌ های قارچی ناخن

عفونت‌های قارچی ناخن یک بیماری شایع است که باعث ضخیم‌شدن، تغییر رنگ ناخن‌ها و شکستن آنها می‌شود. قارچ ناخن در انگشتان پا بیشتر از انگشتان دست وجود دارد و اغلب دردناک نیست. چندین نوع مختلف قارچ می‌تواند ناخن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. قارچ‌‌ها زمانی رشد می‌کنند که یک ترک یا شکستگی، آنها را بین ناخن و بستر ناخن گیر بیندازد. عرق، بیماری پای ورزشکاران و مانیکور (manicures) و پدیکور (pedicures) می‌تواند افراد را در معرض خطر بیشتری برای عفونت‌های قارچی ناخن قرار دهد.

پسوریازیس ناخن (Nail psoriasis)

پسوریازیس ناخن می‌تواند باعث ایجاد خراش یا خرد‌شدن ناخن شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که پسوریازیس روی پوست بستر ناخن یا نزدیک بستر ناخن تأثیر می‌گذارد.

آنیکوگریفوز (Onychogryphosis)

وضعیتی است که در آن ناخن، بزرگ و ضخیم می‌شود. آنیکوگریفوز اغلب انگشت شست پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند باعث بلندتر شدن یک قسمت از ناخن نسبت به قسمت دیگر شود. رشد ناخن در آنیکوگریفوز می‌تواند شبیه شاخ قوچ باشد، بنابراین مردم اغلب به آن، ناخن شاخ قوچ می‌گویند.

ناخن های داخل پا (ingrown toenail)

ناخن داخل پا باعث درد و تورم می‌شود. در برخی موارد نیز ممکن است عفونی شود. به گفته آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا، ژنتیک ممکن است در ایجاد این ناخن‌های روییده نقش داشته باشد.

• فرو رفتن ناخن در گوشت
  تاریخ انتشار : 1400-11-09تاریخ بروز رسانی : 1402-08-10